Η σχέση οικονομίας και κοινωνίας είναι μια ιστορία παλιά, όπως ο κόσμος ο ίδιος. Η ταξικότητα, απότοκος της παραπάνω σχέσης, δεν χωρίζει συχνά απλά τους ανθρώπους, αλλά τους καθοδηγεί μέσα από προκαθορισμένους διαύλους, σχεδόν σαν να υπνοβατούν μοιρολατρικά σε ένα ρείθρο, μέχρι να χαθεί ο κόσμος, μέχρι να πέσουν τ' αστέρια!
Η Beth Steel, μέσα από την ιστορία μιας εργατικής οικογένειας της Βρετανίας, μας διηγείται ακριβώς αυτή τη συχνά εξοντωτική σχέση μεταξύ ασκούμενης οικονομικής πολιτικής και ταξικότητας. Σε ένα κάπως βρετανικό, τσεχοφικό σκηνικό, τρεις αδερφές συναντιούνται για τον γάμο της μίας με έναν μετανάστη. Εδώ, όμως, δεν συναντάμε τη μιζέρια της ρώσικης στέπας, αλλά το λούμπεν στοιχείο της μετα-θατσερικής Αγγλίας.
Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο, το οποίο σε μεγάλο βαθμό θεωρώ ότι μάλλον χάνει τον καθαυτό πυρήνα του όταν μεταφέρεται σε μια άλλη γλώσσα πέραν της βρετανικής. Ωστόσο, η μετάφραση των Γαλέου-Σωτηριάδου, μαζί με τη σκηνοθεσία του Θεοδωρόπουλου, διασώζουν τον λεκτικό πυρήνα της εργατικής βρετανικής επαρχίας. Ο Έλληνας θεατής, μη εξοικειωμένος με τη βρετανική κουλτούρα — ιδίως με την πιο chav αισθητική — μπορεί να χρειαστεί λίγο χρόνο για να ενταχθεί στο κλίμα, ή ενδεχομένως να αναζητήσει εκλεκτικές συγγένειες με την περίπτωση των ελληνικών λαϊκών συνοικιών, βλ. δυτικά προάστια. Από ένα σημείο και πέρα, μπορεί να μην έχουν σημασία οι αναφορές που έχεις επιλέξει, καθώς η ιστορία σε πάει από μόνη της. Μοναδικό μειονέκτημα είναι ότι, ενώ η κάθε ιστορία των ηρώων φέρει από πίσω πολλαπλά κοινωνικά και πολιτισμικά νοήματα και αναγνώσεις, η ροπή συχνά προς τη μελοδραματική διάσταση αυτών μπορεί να μειώσει τις αρχικές φιλοδοξίες της συγγραφέως.
Αυτό που με γοήτευσε στο κείμενο ήταν πως η συγγραφέας δεν μένει απλά σε ένα ψυχογράφημα των αποτελεσμάτων των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, αλλά πάει ένα βήμα παραπέρα και εγκιβωτίζει αυτή τη συνθήκη στη σύγχρονη πραγματικότητα και τα νέα δεινά και παράγοντες, τα οποία λειτουργούν λίγο ως ωρολογιακές βόμβες έτοιμες να σκάσουν. Η μετανάστευση και ο ρατσισμός που πάει πακέτο με εκείνους που θεωρούν ότι πλήττονται, οι νέες τεχνολογίες και η αποξένωση των ανθρώπων, η ανεργία που αποκτηνώνει τα ανθρώπινα ένστικτα, το αίσθημα του εγκλωβισμού και της απόγνωσης σε μια παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα που τρέχει με τρελούς ρυθμούς, αφήνοντας κάποιους πίσω, αδύναμους να κάνουν ένα βήμα εξόδου... Όλα αυτά προσεγγίζονται απαλά και ισορροπημένα μέσα από τις ιστορίες των ηρώων.
Όπως και τα έργα του Τσέχωφ, πρόκειται για ένα έργο χωρίς πρωταγωνιστές, καθώς όλοι λίγο-πολύ έχουν το μερίδιό τους στην εξέλιξη της ιστορίας.
Η σκηνοθεσία του Θεοδωρόπουλου ρέει σαν τρεχούμενο νερό και σέβεται απόλυτα το κείμενο και την ανάγκη εξιστόρησης αυτών των οικογενειακών και συνάμα κοινωνικών ιστοριών. Μοναδική μου ένσταση είναι η κορύφωση στη σκηνή του τέλους, που θα έβρισκα ότι απαιτούσε μια πιο ήπια — και όχι τόσο απότομη — αποκλιμάκωση.
Ο θίασος συνολικά εξαιρετικός, αλλά δεν μπορώ να μην υπογραμμίσω την αδιανόητα υποδειγματικά βρετανική προσέγγιση της Μαρίας Κατσιαδάκη! Ομολογώ ότι πρώτη φορά έτυχε να τη δω και εφεξής θα την ακολουθώ και σε επόμενες δουλειές της.
Κι ίσως τελικά η δύναμη του έργου να κρύβεται ακριβώς εκεί: στο ότι, πίσω από τις εκρήξεις, τα αστεία, τις ρωγμές και τα πάθη μιας οικογένειας, φανερώνεται ολόκληρο το τραύμα μιας κοινωνίας που αλλάζει πιο γρήγορα απ’ όσο μπορούν να ακολουθήσουν οι άνθρωποί της. Η Steel δεν ωραιοποιεί τίποτα, απλώς αφήνει τους ήρωές της να κατοικήσουν το τοπίο που τους διαμόρφωσαν οι πολιτικές αποφάσεις άλλων, αλλά και η δική τους ανοχή, συνενοχή και συνήθεια. Κι όταν σβήνουν τα φώτα, μένουν εκείνοι — με τις εμμονές, τα λάθη και τις άγουρες ελπίδες τους — να υπενθυμίζουν ότι η πραγματικότητα δεν χρειάζεται μεγάλες δηλώσεις για να πονέσει. Αρκεί να ειπωθεί, να υπάρχει θύμιση και να βρεθεί κάποιος να την ακούσει και να την αποκωδικοποιήσει. Εύκολο; Δεν ξέρω! Σε τελική ανάλυση, όμως, για αυτό υπάρχει η τέχνη - ή έστω ένα μέρος αυτής! Γιατί τότε και μόνο τότε, η τέχνη γίνεται το μέσο για να μην περάσει ο πόνος απαρατήρητος.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση μπορείτε να δείτε εδώ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου